| Het
is niet gemakkelijk om exact te beschrijven wat leren is. Een simpele
definitie van leren zou kunnen zijn: het verwerven van kennis. Maar
leren is meer, een mens leert constant. Het geluid van de stem van onze
moeder leren (herkennen) is één van de eerste dingen die wij hebben
geleerd in die eerste jaren, ook daarna bleven we leren door aanraking,
zien, horen geur en smaak. Leren is iets natuurlijks voor alle mensen,
leren is iets dat wij elke dag op de één of andere manier doen. Elke dag
worden wij blootgesteld aan informatie, aan middelen of situaties
waarvan wij kunnen leren. Wij mensen, zijn ons vaak niet bewust dat wij
meestal onbewust aan het leren zijn. |
 |
Enkele definities van leren:
- Leren is het verwerven van kennis, vaardigheden (fietsen,
lezen, voetballen, onderhandelen) en attitudes (kritische zin,
leergierigheid, zelfverzekerdheid)
- Leren is het verwerken van informatie die wij tegenkomen,
die tot veranderingen of tot een verhoging van onze kennis en
capaciteiten leidt.
- Leren is het werkwoord waarmee wordt aangegeven dat iets of
iemand kennis tot zich neemt. Deze kennis kan vervolgens worden
toegepast.
- Leren is zich kennis of vaardigheid proberen eigen te maken (Dikke van Dale)
- Leren is het opslaan in de hersenen van nieuwe kennis (gebruikt in (leer)psychologie)
|
|
Hoe
leren mensen?. En hoe speel je daar effectief op in?. Iedereen heeft
wel een herinnering aan een trainer/coach die wist te boeien en te
binden. En ook van het tegendeel: trainers die ongetwijfeld heel goed
waren in hun vak maar het niet wisten over te brengen. Kennelijk is
theoretische ervaring niet voldoende om werkelijk iets te weeg te
brengen als trainer/coach. Mensen verschillen nogal in de wijze waarop
ze leren. Hoe mensen leren is mede het resultaat van wat ze meemaken en
ervaren, (levenservaring)
Leren (hoe moet je leren) leren is leren hoe je dat zo goed
mogelijk aanpakt. Leren is op te vatten als een proces dat leidt tot
gedragsverandering. Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de
verschillende manieren van leren, die van Kolb en vermunt zijn hiervan
de meest gebruikte. Een veel gebruikte metafoor voor de effectiviteit
van verschillende vormen van leren, is de leerpiramide van Bale. |
|
| New Cell |
Piramide van Bale
|
|
De
piramide dook voor het eerst op in 1946 en in 1969 werden de ideeën van
Edgar Bale herdrukt. Bale's piramide is een pleidooi voor de actieve
leermomenten. Bale opperde de gedachte dat je pas echt iets leert als je
het voor je beroep nodig hebt. Als iemand gewoon iets tegen je vertelt,
dan is de kans groot dat het weer vergeet. Hoewel aan de juistheid van
de piramide (wetenschappelijk) ernstig wordt getwijfeld (er is nooit
onderzoek gedaan naar de waarheid van Bale's piramide) werden deze
overwegingen overgenomen door pedagogen. Op veel schoolsoorten wordt de
piramide vandaag de dag nog gebruikt. Bale zelf heeft nooit beweerd dat
de piramide universeel op gaat voor elke leersituatie maar dat er alleen
in bepaalde leersituaties sprake van is. Confusius zat al heel vroeg op
hetzelfde spoor met zijn beroemde citaat "ik hoor en ik vergeet, ik zie
en ik onthoud, ik doe en ik begrijp" (zie afbeelding rechtsboven aan
deze pagina) |
|
|
Leerprocessen
|
Leerprocessen kunnen worden onderverdeeld in bewust of onbewust,
Bij een bewust leerproces wordt nieuwe kennis opgedaan, terwijl een
onbewust leerproces in het teken staat van het versterken van bestaande
kennis. Op die manier verloopt bijvoorbeeld het leren van een nieuwe
taal, die iemand zich door continue herhaling eigen kan maken. Het leren
van nieuwe vaardigheden vergt tijd en gaat meestal niet van de ene op
de andere dag. Dit wordt nog wel eens onderschat, juist de herhaling is
in een leerproces heel belangrijk.
In feite kunnen er vier vormen van leren worden onderscheiden:
- Perceptueel leren: herkenning van voorwerpen, objecten zoals een gebouw of boom
- Motorisch leren: leren van vaardigheden zoals voetballen, fietsen
- Associatief leren: relatie tussen gedrag en omgevingsprikkels, waar emoties bij vrijkomen zoals vreugde of angst
- Relationeel leren: begrijpen van relaties tussen omgevingsprikkels
|
Om
te begrijpen hoe kinderen/mensen leren, is het van belang om
verschillende fasen te onderscheiden Gagné (VS: 1916-2002) noemt:
- De motivatiefase: de leerling moet gemotiveerd raken om te leren
- De opmerkzaamheidsfase: de leerling richt zijn aandacht op dat wat hij wil leren
- De opnamefase: de leerling probeert de leerstof in zich op te nemen
- De geheugenfase: het geleerde wordt opgeslagen in het geheugen
- De herinneringsfase: het terughalen van het geleerde
- De generalisatiefase: het geleerde kunnen toepassen in andere situaties
- De uitvoeringsfase: de leerling laat zien wat hij geleerd heeft
- De terugkoppelingsfase: door middel van feedback en evaluatie
blijkt of de leerling aan de verwachtingen van de docent/trainer of
zichzelf heeft voldaan
|
 |
|
De psycholoog en onderwijsdeskundige 'David Kolb' deed in
1976 onderzoek naar de verschillende manieren van leren en hij
onderscheidde er vier, die hij als fasen die van elkaar afhankelijk zijn
kon vastleggen.
- De divergente leerstijl: een leerling met deze stijl is een
beschouwer(dromer). Hij heeft een rijk voorstellingsvermogen, veel
fantasie en creativiteit.
- De assimilerende leerstijl: een leerling met deze stijl is een denker. Hij zoekt naar samenhang.
- De convergente leerstijl: een leerling met deze stijl is een beslisser. Hij werkt planmatig
- De uitvoerende leerstijl: een leerling met deze stijl is een doener. Hij is praktisch ingesteld.
Vermunt omschrijft het begrip leerstijl als: 'een
samenhangend geheel van leerstrategieën, leermodellen en leeroriëntatie,
dat kenmerkend is voor een lerende in een bepaalde periode'. Vermunt
onderscheidt ook vier leerstijlen.
- De betekenisvolle leerstijl: een leerling met deze stijl is op zoek naar inzicht en samenhang.
- De toepassingsgerichte leerstijl: een leerling met deze stijl concretiseert veel en zoekt voorbeelden
- De reproductiegerichte leerstijl: een leerling met deze stijl doet alles stapsgewijs. Hij herhaalt en memoriseert veel.
- De ongerichte leerstijl: in dit geval weet de leerling niet
op welke manier hoe hij leert. Deze leerlingen zijn vaak stuurloos en
nauwelijks in staat om zelfstandig te studeren.
Met betrekking tot de verschillende leerstijlen is het
belangrijk te weten dat er geen goede of slechte leerstijl bestaat. De
ene leerstijl is geschikter voor de ene opdracht terwijl een andere leerstijl bij een andere taak goed van pas komt
|
| Wil jij weten wat jou leerstijl is? Onderaan deze pagina vindt je 3 testen |
|
| Hoe leren kinderen |
| New Cell |
Als
een leerling een duurzame gedragsverandering laat zien, die het gevolg
is van leeractiviteiten, dan heeft het kind iets geleerd. Het gaat bij
leren dus niet alleen om kennis te verwerven, want ook het verwerven van
vaardigheden en inzichten hoort erbij.
Jonge kinderen:
Voor jonge kinderen zijn het spel het luisteren van verhalen
belangrijke manieren om te leren. Er zijn verschillende spelvormen,
oefenspel, experimenteerspel, constructiespel, rollenspel, regelspel en
receptief spel.
|
|
- Oefenspel: Het kind probeert een beweging onder de knie te
krijgen. Daarom wordt het ook wel sensomotorisch spel genoemd. Een kind
leert hierdoor zijn eigen lichaam kennen en zijn spieren en motoriek
ontwikkelen.
- Experimenteerspel: Hierdoor ervaart een kind de wereld en
ontdekt het eigenschappen van zichzelf, andere mensen, dieren of dingen.
Niet alleen kleine kinderen, maar ook alle basisschoolleerlingen hebben
even tijd nodig om te experimenteren als zij een nieuwe activiteit gaan
doen.
- Constructiespel: Als het kind bezig is met vervormen,
samenvoegen of hergroeperen van materiaal, dan valt dat onder
constructiespel. Hierbij horen onder andere het werken met klei en het
spelen met blokken. kinderen krijgen hierdoor zicht op ruimtelijke
verhoudingen.
- Rollenspel: Een kind ervaart hoe het is om zich in een
bepaalde situatie te gedragen. Er zijn verschillende niveaus: bij het
imitatiespel doet het kind zijn ouder na, terwijl een kind bij
anticiperend rollenspel vooruitloopt op gebeurtenissen en zelf bedenkt
hoe het dan gaat. Kinderen leren hierdoor situaties en gedrag van mensen
kennen. Ook leren ze voelen hoe het is om iemand te zijn en dingen te
doen.
- Regelspel: Hierbij gaat het om gecoördineerde groepsspelen,
waar regels bij van toepassing zijn. Bijvoorbeeld bij een partijtje
voetbal.
- Receptief spel: hierbij neemt het kind informatie vanuit de
buitenwereld op en verwerkt dat in zijn spel. Kinderen leren hierbij
informatie verwerken.
Naast het spel is ook het vertellen van verhalen een
belangrijke manier van leren voor jonge kinderen. Het nut van verhalen
vertellen wordt steeds meer erkend. Tijdens en na de vertelling geeft
het kind zin aan de wereld die door het verhaal wordt opgeroepen. Door
het verhaal doet een kind informatie op en wordt de kennisbasis
uitgebreid. Door verhalen ordenen kinderen de wereld.
Oudere kinderen
Voor oudere kinderen zijn drie leeractiviteiten essentieel:
- Onderzoeken: Dit houdt in dat leerlingen zelf antwoorden zoeken op hun vragen
- Informatie zoeken, vinden en verwerken: Kinderen moeten
hun weg leren vinden in de wereld vol informatie. Op school moeten de
kinderen cognitieve strategieën leren om informatie te kunnen verwerken.
- Interactieve games: De digitale wereld kan een geschikte speel- en leerplaats zijn en een plek innemen in de rijke leeromgeving
|
|
Naast het leren van individuele leerlingen zijn ook
groepsprocessen van groot belang. Want je kan veel leren van je
collega's die met gelijkwaardige onderwerpen bezig zijn.
Het leerproces in teams vraagt:
- Een open communicatie
- Bereidheid om elkaar te helpen
- Bereidheid om informatie te delen
- Voldoende ruimte voor zelfreflectie
- De nodige solidariteit
|
|
|
Het leerresultaat is dat wat uit het leerproces
voortvloeit. in sommige gevallen kan het een enorm resultaat opleveren
en in andere situaties zeer gering zijn. Het leerresultaat kan ons leven
volledig veranderen, of iets dat we na 5 jaar volledig vergeten
zijn. Leren is op te vatten als een proces dat leidt tot
gedragsverandering. Ieder
mens is uniek en maakt unieke ontwikkelingen door. Leerstijlen,
motivatie, kwaliteit van waarnemen, persoonlijke geschiedenis,
welbevinden, cultuur, e.d. zijn allemaal zaken die enorm van invloed
kunnen zijn op de kwaliteit van het leerproces. Een goede docent/trainer kan het proces sterk beïnvloeden.Een goed didacticus kan veel doen door de juiste keuzes te maken
Het feit is dat we dagelijks iets nieuws leren en dat we
meestal onbewust aan het leren zijn. Daarom is leren iets natuurlijks
voor alle mensen.
|
|
|
|
| Fases om te leren volgen Maslow |
|
| Het leer-stadia model van Maslow laat zien dat
mensen vier fasen doorlopen wanneer zij een nieuwe vaardigheid of
competentie moeten leren |
|
|
